info@candlelightparty.org
ថ្នាក់ដឹកនាំបក្សភ្លើងទៀនជួបឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបជជែកពីរឿងបោះឆ្នោត និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា
ដោយ ជី វីតា Op-Ed: RFA Source for Your Reference
2022.05.24
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សភ្លើងទៀនដឹកនាំដោយលោក សុន ឆ័យ ( រាប់ពីស្តាំនៅជួរទី៣ )បានជួបជាមួយឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបអ្នកស្រី ខារមែន ម៉ូរ៉េណូ (Carmen Moreno) ឯកអគ្គរដ្ឋទូតបារាំងលោក ហ្សាក់ ប៉ឺឡេ (Jacques Pellet) ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាឡឺម៉ងលោក គ្រីស្ទីន ប័រហ្គ័រ (Christian Berger) ប្រធានការិយាល័យ ស្ថានទូតសាធារណៈរដ្ឋឆែក អ្នកស្រី កាមីឡា អូតូសុន (Camilla Ottoson)និងតំណាងស្ថានទូតស៊ុយអែត នៅស្ថានទូតបារាំងប្រចាំទីក្រុងភ្នំពេញ នាព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ទី២៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២។ រូប៖ ស្ថានទូតបារាំងស្ដាប់ ឬទាញយកសំឡេង01:17/07:19
ថ្នាក់ដឹកនាំបក្សភ្លើងទៀន ជួបជាមួយឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុប សមាជិកមួយចំនួន ដើម្បីជជែកពីបញ្ហាបោះឆ្នោត ជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅ កម្ពុជាមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលមើលឃើញថា ការយកចិត្តទុកដាក់ទាក់ទងការបោះឆ្នោត ពីសំណាក់សហភាពអឺរ៉ុប គឺមានសារសំខាន់ សម្រាប់ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សភ្លើងទៀន ដឹកនាំដោយលោក សុន ឆ័យ បានជួបជាមួយឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបអ្នកស្រី ខារមែន ម៉ូរ៉េណូ (Carmen Moreno) ឯកអគ្គរដ្ឋទូតបារាំងលោក ហ្សាក់ ប៉ឺឡេ (Jacques Pellet) ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាល្លឺម៉ង់លោក គ្រីស្ទីន ប័រហ្គ័រ (Christian Berger) ប្រធានការិយាល័យ ស្ថានទូតសាធារណៈរដ្ឋឆែក អ្នកស្រី កាមីឡា អូតូសុន (Camilla Ottoson)និងតំណាងស្ថានទូតស៊ុយអែត នៅស្ថានទូតបារាំងប្រចាំទីក្រុងភ្នំពេញ នាព្រឹកថ្ងៃចន្ទ ទី២៣ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២២។ក្នុងជំនួបនេះមន្ត្រីបក្សភ្លើងទៀននិង សហភាពអឺរ៉ុបបានជជែកគ្នាអំពីបញ្ហាប្រឈមនៃដំណើរការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សា ឃុំសង្កាត់ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនាពេលអនាគត។
អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក សុន ឆ័យ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីក្រោយជំនួបនោះ ថាលោកបានលើកឡើងពីភាពមិនឯករាជ្យរបស់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) តាមរយៈការជ្រើសរើសមន្ត្រីថ្នាក់ខេត្ត និងឃុំសង្កាត់ដែលភាគច្រើនមកពីគណបក្សកាន់អំណាច និងបញ្ហាធ្វើទុក្ខបុកម្នេញបំភិតបំភ័យមកលើសកម្មជនបក្សភ្លើងទៀនជាពិសេសការចេញដីកាកោះហៅ និងការចាប់ខ្លួនជាហូរហែ។ លោកក៏ស្នើដល់សហគមន៍អឺរ៉ុបឱ្យជួយអន្តរាគមន៍ទៅរដ្ឋាភិបាលនិងភាគីពាក់ព័ន្ធជួយដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនោះ ដើម្បីធានាការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះឱ្យប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី និងយុត្តិធម៌ ដែរ៖ « គណបក្សភ្លើងទៀនអាចទទួលបានមេឃុំ ចៅសង្កាត់ហ្នឹង តើមានបញ្ហាអ្វីខ្លះដែលសហគមន៍អឺរ៉ុបអាចជួយបាន យើងជម្រាបទៅគាត់ថាទី១ ត្រូវឱ្យមានការបោះឆ្នោតត្រឹមត្រូវសិន ហើយឆន្ទៈរបស់ពលរដ្ឋត្រូវគោរពនឹងធានា កុំមានការលួចបន្លំសន្លឹកឆ្នោត ទីពីរនៅពេលយើងក្លាយជាមេឃុំ ចៅសង្កាត់ឱ្យទាំងអស់គ្នាត្រូវគោរពទៅលើគោលការណ៍ច្បាប់ កុំមានការបំភិតបំភ័យ ការរើសអើងដោយធ្វើមិចឱ្យមានមេឃុំ ចៅសង្កាត់អាចបំពេញភារកិច្ចតាមគោលការណ៍នយោបាយរបស់គណបក្សដែលបានដាក់ចេញទាំងប្រាំពីរចំណុច »។
លោក សុន ឆ័យ ឱ្យដឹងទៀតថា សភាពអឺរ៉ុបចង់ឃើញប្រទេសកម្ពុជាគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងមានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដតាមរយៈការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះព្រោះកន្លងទៅពួកគេបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការជួយពង្រឹងសមត្ថភាពផ្តល់សេវាសាធារណៈដល់ពលរដ្ឋនៅតាមមូលដ្ឋាន។ ទោះយ៉ាងណា លោក ថាសហភាពអឺរ៉ុប សន្យាជួយអន្តរាគមន៍សំណើតាមលទ្ធភាព៖ «សហគមន៍អឺរ៉ុបពេលនេះហាក់ដូចជាសម្ដែងការគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងចំពោះការចូលរួមបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សភ្លើងទៀន វាការលើកទឹកចិត្តមួយក្នុងការតស៊ូទាមទារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជានេះ។ ការយកយោបល់របស់គណបក្សភ្លើងទៀនក្នុងការធ្វើសេចក្តីសម្រេចផ្សេងៗដល់កម្ពុជា វាគឺជាកត្តាលើកទឹកចិត្តធំណាស់ដែលប្រទេសជាមិត្តចង់បាននូវយោបល់ទាំងសងខាង គឺយោបល់រាជរដ្ឋាភិបាល និងយោបល់គណបក្សភ្លើងទៀនដែរ »។
ថ្មីៗនេះ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបបានជួបជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំគ.ជ.ប ដើម្បីស្នើដល់ស្ថានប័នមួយនេះឱ្យបញ្ជាក់ពីមូលហេតុនៃការដកសិទ្ធិបេក្ខជននៃគណបក្សនយោបាយមួយចំនួនការទទួលស្គាល់អ្នកសង្កេតការណ៍សង្គមស៊ីវិលនិងនីតិវិធីចែករំលែកព័ត៌មានលើកំណត់ហេតុរាប់សន្លឹកឆ្នោតទម្រង់១១០២ ជាមួយតំណាងគណបក្សនយោបាយនៅថ្ងៃបោះឆ្នោត ជាដើម។ សហភាពអឺរ៉ុបបញ្ជាក់ថា បើទោះពួកគេមិនបានស្នើសុំដាក់អ្នកសង្កេតការណ៍សម្រាប់ការបោះឆ្នោតក្តី ក៏សហភាពអឺរ៉ុប និងស្ថានទូតនៃរដ្ឋជាសមាជិកនៅក្នុងប្រទេស នឹងបន្តចូលរួមជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ដើម្បីដោះស្រាយរាល់បញ្ហាដែលអាចជាការរួមចំណែកដល់ដំណើរការបោះឆ្នោតកាន់តែប្រសើរឡើង សម្រាប់ការបោះឆ្នោតនាពេលខាងមុខនេះ។ វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទង អ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) លោក ហង្ស ពុទ្ធា និងប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលលោក ផៃ ស៊ីផាន ដើម្បីបញ្ជាក់ជុំវិញរឿងនេះបានទេនៅថ្ងៃទី២៣ ខែឧសភា។
សហភាពអឺរ៉ុបបានសម្រេចដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ចំនួន ២០% ពីកម្ពុជាជាផ្លូវការ កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០២០ ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បានបរាជ័យក្នងការស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ។ ថ្មីៗនេះទៀតសោត សមាជិកសភាអឺរ៉ុបដ៏ច្រើនលើសលប់បានបោះឆ្នោតអនុម័តញត្តិរួមមួយស្ដីពីដំណោះស្រាយបញ្ហាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ ខ្លឹមសារញត្តិនោះ មានដូចជាការថ្កោលទោសរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ការទាមទារឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបញ្ឈប់ការយាយីគ្រប់រូបភាពលើការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋ ការដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំនយោបាយ និងទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់មិនត្រឹមត្រូវលើថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យករណីឃាតកម្មលើអ្នកបញ្ចេញមតិរិះគន់រដ្ឋាភិបាល ជាដើម។ ជាពិសេស សភាអឺរ៉ុបបានជំរុញឱ្យស្ថាប័នអឺរ៉ុបអនុម័តវិធានការនានាប្រឆាំងនឹងក្រុមមេដឹកនាំកម្ពុជា ក្នុងនោះរួមទាំង ការព្យួរទាំងស្រុងនូវប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ផងដែរ ប្រសិនបើមានការរំលាយបក្សប្រឆាំងទៀត ឬក៏រកឃើញថា ការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះមានភាពអយុត្តិធម៌។
ជុំវិញរឿងនេះ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ផ្នែកអង្កេត និងតស៊ូមតិនៃអង្គការ ខុមហ្រ្វែល (Comfrel) លោក កន សាវាង្ស លើកឡើងថា បើការបោះឆ្នោតជ្រើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ដំណើរការស្របតាមឆន្ទៈរបស់ប្រជាពលរដ្ឋគឺមានសារៈសំខាន់គោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យនៅថ្នាក់មូលដ្ឋាន។ ប៉ុន្តែលោកសង្កេតឃើញថា ខណៈការបោះឆ្នោតខិតជិតមកដល់ សកម្មជនគណបក្សភ្លើងទៀនជាច្រើននាក់ រងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញជាបន្តបន្ទាប់។ លោក កន សាវាង្ស ថាសហភាពអឺរ៉ុបតែងតែយកចិត្តទុកដាក់ទាក់ទងបញ្ហាបោះឆ្នោតដូច្នេះពួកគេត្រូវស្វែងយល់ពីភាគីពាក់ព័ន្ធ ដូចជាគណបក្សនយោបាយ អង្គការសង្គមស៊ីវិល ជាដើម ដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់ព័ត៌មានច្បាស់លាស់ ៖ « ការសម្រេចជំហររបស់សហគមន៍អឺរ៉ុបកន្លងមកនេះ តែងតែបង្ហាញអំពីការជួយដល់កម្ពុជា រួមទាំងស្នើសុំឱ្យស្តានូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ក្រោយពេលគណបក្សនយោបាយត្រូវបានរំលាយដោយតុលាការកាលឆ្នាំ២០១៧ ហើយនៅតែមានការស្នើនិងទាមទារដដែល »។
រហូតមកដល់ពេលនេះ សកម្មជនគណបក្សភ្លើងទៀនចំនួន ៥នាក់ ហើយត្រូវអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាល លោក ហ៊ុន សែន ចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ និងមួយចំនួនទៀតត្រូវកោះហៅពីបទញុះញង់ ក្លែងបន្លំឯកសារសាធារណៈ និងប្រើប្រាស់ឯកសារក្លែង និងរួមគំនិតក្បត់ ជាដើម។ ទន្ទឹមនឹងនេះសកម្មជន និងបេក្ខជនគណបក្សនេះមួយចំនួនទៀតបានទទួលរងការធ្វើបំភិតបំភ័យ បំបាក់ស្មារតីពីសំណាក់អាជ្ញាធរ និងជនមិនស្គាល់មុខ ស្ទើរគ្រប់រូបភាព។ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោតវាយតម្លៃថា បើបរិយាកាសនយោបាយ នៅតែស្ថិតក្នុងភាពអាប់អួបែបនេះ នឹងមិនអាចធានាថា ការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខ ប្រកបដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌នោះទ។ បញ្ហានេះកម្ពុជាអាចប្រឈមការរិះគន់កាន់តែខ្លាំង និងរងទណ្ឌកម្មពីសហគមន៍អន្តរជាតិបន្ថែមទៀត៕